Κάπνισμα: Πώς μπορεί να καταπολεμηθεί μια μεγάλη μάστιγα της κοινωνίας

Μια ακόμη έρευνα από τον Βρετανικό οργανισμό Knowledge Action Center αυτή τη φορά, έρχεται για να τονίσει τη σπουδαιότητα που έχει η υιοθέτηση της πολιτικής μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα μέσω της προώθησης των εναλλακτικών προϊόντων καπνού.

Η μελέτη υπό τον τίτλο «Burning Issues: The Global State of Tobacco Harm Reduction 2020», η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα, καταδεικνύει πως όλες οι χώρες που ενέκριναν τη χρήση των εναλλακτικών προϊόντων καπνού κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά το ποσοστό των καπνιστών τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων χωρών αποτελούν η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και η Ισλανδία. Όμως, παρά τα αυξανόμενα επιστημονικά δεδομένα για την περιορισμό της βλάβης από αυτά τα προϊόντα σε σχέση με το τσιγάρο, οι πρακτικές μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα φαίνεται να αντιμετωπίζονται ακόμη ως απειλή και όχι ως ευκαιρία για τη βελτίωση της δημόσιας υγείας. 

Η κατάσταση σήμερα 

Σύμφωνα με την έρευνα για κάθε 100 καπνιστές παγκοσμίως σήμερα αντιστοιχούν μόλις εννέα χρήστες εναλλακτικών προϊόντων καπνού, και αυτοί κυρίως σε ανεπτυγμένες χώρες. 

Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως 98 εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν τέτοια προϊόντα. Απ’ αυτούς τα 68 εκατομμύρια χρησιμοποιούν προϊόντα ατμίσματος, κυρίως σε ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία. Περίπου 20 εκατομμύρια χρησιμοποιούν συσκευές θέρμανσης καπνού, οι περισσότεροι βρίσκονται στη Ιαπωνία όπου από το 2016 που κυκλοφόρησαν αυτά τα προϊόντα οι πωλήσεις τσιγάρων έχουν υποχωρήσει κατά 32%. Τέλος, 10 εκατομμύρια χρησιμοποιούν προϊόντα snus (είδος μασώμενου καπνού). 

Την ίδια στιγμή το κάπνισμα παραμένει η σημαντικότερη απειλή δημόσιας υγείας. Όπως ανέφερε ο Gerry Stimson, ομότιμος καθηγητής δημόσιας υγείας του Imperial College του Λονδίνου στην εκδήλωση οι καπνιστές παγκοσμίως ξεπερνούν το 1 δισεκατομμύριο, αριθμός που δεν έχει μειωθεί εδώ και 20 χρόνια.  Το κάπνισμα αποτελούσε τη πρώτη αιτία για την εμφάνιση καρκίνου το 1990 και συνέχισε να αποτελεί τον βασικότερο κίνδυνο ακόμη και το 2017. 

Παρά τα δισεκατομμύρια που έχουν δαπανηθεί για τον περιορισμό του καπνίσματος, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά πως κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους από το κάπνισμα τουλάχιστον 8 εκατομμύρια άνθρωποι. 

Η πολιτική μείωσης της βλάβης 

Η έρευνα αντηχεί τις απόψεις ολοένα και περισσότερων ειδικών που καλούν τις κυβερνήσεις και τους οργανισμούς δημόσιας υγείας να προστεθεί στους υφιστάμενους πυλώνες της διακοπής και της πρόληψης,  η πολιτικής μείωσης της βλάβης για όσους καπνιστές αδυνατούν να διακόψουν το κάπνισμα. 

Σε αυτή την περίπτωση προτείνεται η στροφή τους σε εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα προϊόντα θέρμανσης του καπνού, τα οποία  μετά από ενδελεχή αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων από τις Ρυθμιστικές Αρχές κρίνονται ότι προκαλούν σημαντικά λιγότερη βλάβη στον οργανισμό.  

Οι πολιτικές μείωσης της βλάβης δεν είναι νέα ιδέα. Έχει εφαρμοστεί αρχικά για τη διαχείριση πολλών άλλων εξαρτήσεων όπως το αλκοόλ, αλλά και ασθενειών όπως για παράδειγμα το AIDS και άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Συντηρητική αντιμετώπιση 

Παγκοσμίως υπάρχει μια συντηρητική αντιμετώπιση από τους φορείς δημόσιας υγείας σχετικά με το θέμα της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα. Με εξαίρεση φορείς όπως ο αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ή ο Οργανισμός Δημόσιας Υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νέα Ζηλανδία που έχουν κάνει σημαντικά βήματα στο να αναγνωριστεί αυτή η ανάγκη και να γίνουν τα εναλλακτικά καπνικά προϊόντα περισσότερο προσβάσιμα στους καπνιστές με στόχο να εγκαταλείψουν το τσιγάρο, οι περισσότερες χώρες διατηρούν σοβαρούς περιορισμούς.

Αυτός σύμφωνα με τους μελετητές οφείλεται σε μια παρανόηση για τη νικοτίνη. Πολλοί θεωρούν ότι είναι η νικοτίνη των τσιγάρων που προκαλεί τη βλάβη στον οργανισμό. Όμως, μελέτες έχουν καταλήξει ότι οι άνθρωποι καπνίζουν για τη νικοτίνη, αλλά αυτό που προκαλεί τις μεγαλύτερες βλάβες είναι η πίσσα, η οποία παράγεται από την καύση του καπνού. 

Τα τσιγάρα καίνε τον καπνό σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες με αποτέλεσμα να εκλύονται κατά την καύση περίπου 6.000 τοξικές ουσίες από τις οποίες περίπου 100 έχουν χαρακτηριστεί ως επιβλαβείς ή δυνητικά επιβλαβείς για τον οργανισμό. 

Η απουσία της καύσης είναι αυτή που διαφοροποιεί τα εναλλακτικά προϊόντα, είτε είναι ηλεκτρονικά τσιγάρα είτε θερμαινόμενα προϊόντα καπνού.  Συνεπώς εάν βρεθούν προϊόντα τα οποία θα μπορέσουν να παρέχουν τη νικοτίνη στους καπνιστές, προκαλώντας σημαντικά μικρότερη βλάβη, τότε θα υπάρξει όφελος συνολικά για τη δημόσια υγεία. 

Σε μια σειρά από μελέτες που παρουσίασε κατά την εκδήλωση παρουσίασης της έρευνας ο βρετανός ειδικός της νευροψυχοφαρμακολογίας David Nutt το άτμισμα παρουσιάζει σημαντικά λιγότερους κινδύνους από το κάπνισμα, ενώ σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Δημόσιας Υγείας της Βρετανίας η στροφή των καπνιστών στο άτμισμα, μπορεί να μειώσει κατά 6 εκατομμύρια τους πρόωρους θανάτους από κάπνισμα κάθε χρόνο.

Τι ισχύει στην Ελλάδα 

Στην Ελλάδα ελήφθησαν πρόσφατα σημαντικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση. Η αρχή έγινε το 2019 όταν η κυβέρνηση παρουσίασε το Εθνικό Σχέδιο για τη Διαχείριση του Καπνίσματος στο οποίο προβλέπεται 4ος πυλώνας (μετά την πρόληψη, τον περιορισμό του παθητικού καπνίσματος με την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου και τη διακοπή), ο οποίος περιλαμβάνει την πολιτική της Μείωσης της Βλάβης και την αξιολόγηση των νέων καπνικών προϊόντων. 

Τον Ιούλιο του 2020 στο νόμο 4715/2020 θεσμοθετήθηκε η πολιτική μείωσης της βλάβης, καθιερώθηκε αυστηρή διαδικασία βάσει της οποίας ειδική επιτροπή θα αξιολογεί τα επιστημονικά δεδομένα των εναλλακτικών προϊόντων και θα αποφασίζει για το εάν το συγκεκριμένο προϊόν μπορεί να συνοδεύεται από μηνύματα επικοινωνίας για μειωμένη βλάβη. 

ΠΗΓΗ: www.capital.gr