Δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφραγμάτων το άτμισμα. Αποσύρθηκε σχετική μελέτη από την Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία ως «αναξιόπιστη και ψευδής»

Τις κατηγορίες για την σύνδεση του ατμίσματος με τα εμφράγματα ανακαλεί η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, αφού καταδείχθηκε ως αναξιόπιστη η μελέτη με τους σχετικούς ισχυρισμούς.

Συγκεκριμένα, το επιστημονικό περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (Journal of American Heart Association – JAHA) απέσυρε την έρευνα, ως αναξιόπιστη και ψευδή.

Η μελέτη

Η μελέτη με τίτλο "Χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου και έμφραγμα του μυοκαρδίου μεταξύ  ενηλίκων στην μελέτη αξιολόγησης πληθυσμού των ΗΠΑ" δημοσιεύθηκε στο επίσημο περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας τον Ιούνιο του 2019. Η μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα από τη βάση δεδομένων της Αξιολόγησης Πληθυσμού για τον Καπνό και την Υγεία (PATH) που συλλέχθηκαν το 2013-2014, με σκοπό να αναζητήσει τη σχέση μεταξύ της χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου και επεισοδίων καρδιακής προσβολής.

Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από μια εκ των 2 επιχορηγήσεων ύψους 20 εκατομμυρίων δολαρίων που έλαβε ο Glantz και το UCSF το 2018 από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) και τη Διοίκηση Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για έρευνα στον καπνό και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα.

Μετά τη δημοσίευσή της μελέτης το καλοκαίρι, η έρευνα αναδημοσιεύθηκε με πηχυαίους τίτλους από μεγάλους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των CNN, Yahoo News και USA Today.

Οι αντιδράσεις

Οι συγγραφείς της μελέτης διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που άτμιζαν είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν ότι είχαν υποστεί καρδιακή προσβολή στο παρελθόν και έτσι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου διπλασίαζε τις πιθανότητες καρδιακής προσβολής.

Αρκετοί εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγείας είχαν αντιδράσει αναδεικνύοντας την εσφαλμένη παραδοχή μιας τέτοιας αξίωσης.

Ο εμπειρογνώμονας δημόσιας υγείας, Δρ. Μάικλ Σίγκελ, επεσήμανε ότι «το πρόβλημα με το συμπέρασμα αυτής της cross sectional  μελέτης είναι ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος να γνωρίζουμε τι προηγήθηκε: το άτμισμα ή η καρδιακή προσβολή». Ο Σίγκελ αναφέρθηκε σε παρόμοιες μελέτες και σχολίασε ότι είναι πολύ πιθανό καπνιστές να στραφούν στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μετά από ένα καρδιακό επεισόδιο ή άλλες φοβίες για την υγεία τους. 

"Εάν ισχύει αυτό, τότε δεν είναι το άτμισμα που προκαλεί καρδιακή προσβολή, αλλά το ακριβώς αντίθετο, οι καρδιακές προσβολές "προκαλούν" ή οδηγούν στο άτμισμα. Στην επιδημιολογία αυτό ονομάζεται «αντίστροφη αιτιώδη συνάφεια» και είναι ένας κοινός περιορισμός των συγχρονικών μελετών, ειδικά όταν δεν λαμβάνουν υπόψιν τους το χρονοδιάγραμμα της έκθεσης και του αποτελέσματος», εξήγησε.

"Με βάση αυτό που είδα και από την αδυναμία της μελέτης να προσδιορίσει αν το άτμισμα προηγήθηκε των καρδιακών προσβολών, υποστήριξα ότι οι ερευνητές υπερέβαλαν στα συμπεράσματα τους και ότι στην πραγματικότητα η μελέτη δεν παρέχει στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το άτμισμα προκαλεί καρδιακή προσβολή", κατέληξε ο Σίγκελ.

Στη συνέχεια όμως, οι καθηγητές Ροντού (Rodu) και Πλουρφανσουάτ (Plurphanswat) αφού ασχολήθηκαν με τα δεδομένα στα οποία είχε στηριχτεί η μελέτη, υπέβαλαν δύο επιστολές προς το περιοδικό της JAHA ζητώντας την απόσυρση της μελέτης. Μάλιστα επισήμαναν ότι οι ασθενείς που η μελέτη ισχυριζόταν ότι υπέστησαν έμφραγμα εξαιτίας του ατμίσματος, το είχαν υποστεί, ενώ κάπνιζαν και πολύ πριν γίνουν ατμιστές!!!

Η απόσυρση

Στο ίδιο πνεύμα με τα επιχειρήματα του Σίγκελ, το επιστημονικό περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, αφού ανακάλυψε ότι η μελέτη δεν έλαβε υπόψη αυτές τις πληροφορίες, αποφάσισε να την αποσύρει. Όταν οι αξιολογητές της μελέτης κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης βρέθηκαν μπροστά σε αυτό το προφανώς αναπάντητο ερώτημα, ζήτησαν από τους συγγραφείς να εμφανίσουν περισσότερα δεδομένα από τη βάση δεδομένων PATH (όπως ηλικία εμφάνισης της καρδιακής προσβολής και ηλικία πρώτης χρήσης ηλεκτρονικών τσιγάρων).

Στη δήλωσή τους που εξηγεί την απόσυρση της μελέτης, οι συντάκτες του περιοδικού ανέφεραν ότι το ίδιο ζήτημα είχε εγερθεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αξιολόγησης της έρευνας. Ενώ τελικά η έρευνα δημοσιεύθηκε, το περιοδικό έδωσε στους Glantz και Bhatta προθεσμία για να επανεξετάσουν τα ευρήματα. Όμως τελικά αυτή την προθεσμία δεν την πρόλαβαν. Εξηγώντας, ο Glantz είπε ότι η πρόσβασή του στο σύνολο δεδομένων που χρησιμοποίησε για την έρευνα είχε ανακληθεί, επειδή δεν είχε την έγκριση να το χρησιμοποιήσει αρχικά.

"Δεδομένων αυτών των ζητημάτων, οι συντάκτες του επιστημονικού περιοδικού και της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας ανησυχούν ότι το συμπέρασμα της μελέτης είναι αναξιόπιστο", δήλωσε ο JAHA την Τρίτη όταν απέσυρε τη μελέτη.

Τα επόμενα βήματα

Το έργο του Glantz χρησιμοποιείται συχνά από πολέμιους του ατμίσματος εντός και εκτός κυβέρνησης για να υποστηρίξουν αυστηρότερους κανονισμούς.

Ο επικεφαλής της μελέτης που συνδέει τα ηλεκτρονικά τσιγάρα με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής αμφισβητεί την απόσυρση της μελέτης του από το επίσημο περιοδικό της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας. Σε μια ανάρτηση του στο blog που διατηρεί, κατηγόρησε το έγκυρο περιοδικό ότι υποκύπτει "σε πιέσεις από τα συμφέροντα της βιομηχανίας του ηλεκτρονικού τσιγάρου" και δεν τήρησε το συνηθισμένο πρωτόκολλο όταν αμφισβητούνται άρθρα επιστημονικών περιοδικών. Είπε ότι θα υπερασπιστεί τη μελέτη του και απείλησε να μηνύσει το περιοδικό, ανέφερε η USA Today.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Ντέιβιντ Αμπράμς ανήκει στην ομάδα των 16 ακαδημαϊκών, επιστημόνων και ειδικών της δημόσιας υγείας που ζήτησαν την απόσυρση της μελέτης. Ο Glantz είπε ότι ο Abrams συνδέεται με το Ίδρυμα της Phillip Morris και το Smokefree America και ότι και κάποιοι ακόμη ακαδημαϊκοί που ζήτησαν την απόσυρση της μελέτης έχουν συνδέσεις με τη βιομηχανία. Ο Αμπράμς δήλωσε στην USA Today ότι έχει προσφέρει δωρεάν συμβουλευτική σε έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό για την αναθεώρηση των επιχορηγήσεων για τη διακοπή του καπνίσματος και ότι αυτός και οι άλλοι 15 εμπειρογνώμονες που ζήτησαν την απόσυρση της μελέτης είναι ανώτεροι επιστήμονες που δεν λαμβάνουν χρηματοδότηση από τη βιομηχανία.

"Όταν τα επιστημονικά περιοδικά αποφασίζουν να αποσύρουν ένα από τα δημοσιευμένα άρθρα τους, όπως αυτό που έκανε η JAHA σε αυτή την περίπτωση όταν τα δεδομένα κρίθηκαν αναξιόπιστα, μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή πιθανής βλάβης ενός επιστημονικού πεδίου, σπατάλης πόρων, σε απώλεια χρόνου και σε ορισμένες περιπτώσεις, επιβλαβείς συνέπειες στους πληθυσμούς των ασθενών, αν γίνει εγκαίρως », δήλωσε ο NIH, ο οποίος μαζί με την FDA χρηματοδότησε την έρευνα του Glantz.

Ο Abrams, πρώην επικεφαλής του γραφείου της έρευνας του NIH δήλωσε ότι ανάμεσα στις μελέτες του Glantz που αξίζουν να ελεγχθούν ξανά διεξοδικά περιλαμβάνονται δύο μεγάλες δημοσιεύσεις το 2018: Μια μετα-ανάλυση άλλων μελετών που δημοσιεύθηκαν στο βρετανικό περιοδικό Lancet Respiratory Medicine και μια που δημοσιεύθηκε στο Journal Pediatrics σχετικά με την εφηβική ηλικία και το κάπνισμα.

Η ανάλυση της Lancet από διάφορες μελέτες βασίστηκε σε μια "παραπλανητική αρνητική συσχέτιση μεταξύ του ηλεκτρονικού τσιγάρου και της διακοπής του καπνίσματος" και χρησιμοποίησε μελέτες που δεν είχαν καμία σχέση με τη διακοπή του καπνίσματος ανέφερε ο Abrams. Αυτό αποτελεί παραβίαση των βασικών αρχών της ιατρικής έρευνας, πρόσθεσε.
"Η μελέτη στο Lancet έχει μια μαζική παραπλανητική επιρροή στον τομέα της έρευνας γύρω από το άτμισμα, επειδή αυτή χρησιμοποιείται ως η κύρια αναφορά σε πολλές ακόμη μελέτες" για να αποδείξουν ότι το άτμισμα αποτελεί τροχοπέδη στη διακοπή του καπνίσματος, είπε ο Abrams.

Η άλλη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων δεν αποθαρρύνει και μάλιστα μπορεί να ενθαρρύνει τη χρήση συμβατικών τσιγάρων μεταξύ εφήβων των ΗΠΑ". Ο Rodu, ο οποίος ανέλυσε τον ισχυρισμό, διαπίστωσε ότι μόνον 11 από τους 9 000 έφηβους που μελετήθηκαν, ξεκίνησαν το κάπνισμα και το 80% των παιδιών που καπνίζουν δεν είχαν χρησιμοποιήσει προηγουμένως ηλεκτρονικό τσιγάρο.

"Για μένα, αυτή η ιστορία απλώς επιβεβαιώνει αυτό που έχω υποστηρίξει για μεγάλο χρονικό διάστημα: ότι υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη αρνητική αντίληψη για το ηλεκτρονικό τσιγάρο μεταξύ των ερευνητών που ασχολούνται με τον έλεγχο του καπνού και ακριβώς αυτό προκάλεσε αυτό το φιάσκο", δήλωσε ο Michael Siegel, καθηγητής των κοινοτικών επιστημών υγείας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης.